Kompanija za proizvodnju eksploziva, hemijskih i vojnih sredstava “Poliex” iz Berana podnijela je Agenciji za zaštitu životne sredine dopunjeni zahtjev u kojem navodi da planira izgradnju objekta za proizvodnju i sklapanje dronova u okviru svog kompleksa u mjestu Polica kod Berana. – prenose Vijesti.
Zahtjev je podnijet kako bi Agencija odlučila o potrebi izrade elaborata procjene uticaja na životnu sredinu, dok javna rasprava o zahtjevu traje do 6. novembra. Dokumuntacija se može vidjeti u sjedištu Agencije u Podgorici ili u Sekretarijatu za komunalne poslove Opštine Berane.
“Na katastarskoj parceli broj 2931 KO Polica, u sklopu PUP-a “Berane” u Beranama, površine urbanističke parcele 149.103,00 metara kvadratnih, a na zahtjev investitora ‘Poliex’ a. d.- Berane, planirana je izgradnja objekta u funkciji magacinskog prostora sa pratećim proizvodnim sektorom – proizvodnja djelova za dronove i sklapanje dronova. Objekat koji se gradi je u funkciji proizvodnog ciklusa fabrike i kao takav predstavlja proširenje kapaciteta fabrike. Namjena je objekat skladištenje-magacin sa pratećim proizvodnim sektorom”, navedeno je u opisu objekta.
Dronovi su bespilotne letjelice koje mogu da se koriste u civilne, ali i vojne potrebe.
Fabrika je osnovana 1983. godine, kao dio bivše državne jugoslovenske vojne industrije, sa osnovnom namjenom proizvodnje plastičnih eksploziva. Ona je privatizovana početkom 2015. godine, kada je većinski državni paket akcija prodat za 138,5 hiljada eura, uz obavezu ulaganja od pola miliona eura, konzorcijumu koji je činila srpska državna kompanija “Prva Iskra – Namenska” i Slavko Vujisić iz Podgorice. Vujisić je bio direktor kompanije iz perioda kada je ona bila državna neposredno pred privatizaciju. On je sada vlasnik 82,8 odsto akcija, a i dalje državna srpska vojna fabrika “Prva Iskra – Namenska” ima 0,52 odsto vlasništva. Preostalih oko 17 odsto akcija ima više fizičkih lica, sadašnjih i bivših zaposlenih, i kupaca akcija na berzi.
Prema podacima sa sajta ove kompanije, bave se proizvodnjom vojnih hemijskih sredstava, privrednog i vojnog eksploziva, ručnih bombi, termobarik oružja, granata za dronove, eksploziva i goriva za rakete, kao i raznim uslugama kao što su deminiranje, uništavanje eksploziva i istraživačkim aktivnostima u vojnoj industriji.
U izvještaju koji je predat Poreskoj upravi, “Poliex” je prikazao da je u prošloj godini imao prihode od 12,7 miliona eura, oko pet i po miliona više nego godinu ranije. Ostvario je neto profit od 4,2 miliona eura, dok je on u 2023. iznosio 1,5 miliona eura.
Vijesti prenose i da se u dokumentu “Poliexa” upućenom Agenciji navodi da u objektu, za koji se traže ekološke saglasnosti, neće sprovoditi naoružavanje dronova, kao i da neće biti štete za životnu sredinu jer u blizini nema naseljenih mjesta niti bitnih životnih staništa.
Prizemlje objekta je definisano kao magacin, dok će se proizvodnja obavljati na spratu objekta bez novih hemijskih materija.
“Sprat objekta je organizovan kao proizvodni sektor generalno u funkciji proizvodnje i sklapanja dronova (ne naoružavanje) opremljeno CNC mašinama za obradu metala i plastike kao i 3D štampačima za lagane komponente (plastika i sl.). Ove mašine opslužuju i ostali dio fabrike kao podrška opšte proizvodnje. Oprema koja se planira smjestiti u ovoj etaži su: mašine za obradu plastike, za proizvodnju elektronskih komponenti, kao i za same radove montiranja i povezivanja u cjelinu”, piše u dokumentu.
Navedeno je i da se krug fabrike prostire na 72 hektara (720 hiljada kvadrata), da u blizini nema stambenih objekata, i da je ulaz u kompeleks kontrolisan.
“Na lokaciji nisu prisutne površinske vode, a u okolini lokacije projekta protiče mali potočić. Nivo podzemnih voda je dubok tako da ne mogu biti ugrožene realizacijom predmetnog projekta. Kroz potpoglavlje koje opisuje floru i faunu u nastavku ovog poglavlja biće dat kratak opis flore i faune u ovom području. Vodovodna mreža iz objekta je priključena na vodovodnu mrežu u vodomjerno okno koje je u neposrednoj blizini objekta, odakle je priključena na gradsku vodovodnu mrežu. Fekalna kanalizaciona mreža iz objekta odvodi se do revizionog okna odakle se dalje odvodi do septičke jame. Za potrebe evakuacije atmosferskih voda predviđeno prikupljanje atmosferskih voda sa krovnih površina slivanjem niz lim, preko horizontalnih i vertikalnih oluka, slivnih rešetki do upojnog bunara. Predviđen je separator masti i ulja prije ispusta atmosferske kanalizacije u upojni bunar”, navedeno je u dokumentu.
Ukazuju i da na lokaciji nijesu prepoznata NATURA 2000 staništa, kao i da nema predjela i područja od istorijske, kulturne ili arheološke važnosti.
Mještani okolnih sela ljetos su protestovali smatrajući da “Poliex” zagađuje životnu sredinu. Ekološka inspekcija tada je potvrdila da kompanije nema integrisanu dozvolu od Agencije za zaštitu životne sredine, čije je izdavanje bilo u toku, kao i da je u protekle dvije godine tri puta kaznila fabriku.
Revizor “Poliexa” je već u tri uzastopne revizije na godišnje finansijske izvještaje uzdržao od davanja mišljenja zbog toga što od kompanije nije dobio dokumentaciju rađenu u skladu s računovodstvenim standardima i da nije mogao utvrditi tačnost više stavki zbog raznih nepravilnosti koje je otkrio. Odnosno, naveo je da na osnovu dobijenih podataka ne može da potvrdi njihovu tačnost, a oni se odnose na vrijednost zaliha, materijalnih ulaganja, avansa, potraživanja i pozajmica.
Vlada je u maju ove godine usvojila dokument – Informaciju o potpisivanju pisma namjere za investiranje u proizvodnju bespilotnih vazduhoplovnih sistema (UAS) sa američkom kompanijom “By Light professional IT”.
Kao mogući domaći partneri navedene su dvije kompanije vojne opreme “Tara aerospace” iz Mojkovca i “Poliex” iz Berana.
Iz Vlade su tada poručili da je cilj projekta jačanje domaće odbrambene industrije, kao i da će “unaprijediti sposobnost Vojske CG u odnosu na NATO, podržati odbrambene potrebe Ukrajine, kao i poziciju Crne Gore kao pozudanog snabdjevača najsavremenije odbrambene opreme na globalnom tržištu”. Navedeno je i da će prva serija dronova biti donirana Ukrajini.
Pismo namjere tada su potpisali potpredsjednik Vlade Nik Đeljošaj i direktor američke kompanije Robert J. Donahue.
U samom dokumentu niti kasnije nije saopšteno kada će početi proizvodnja niti da li će država novčano učestvovati. Navedeno je da će sporazum sa do 15 miliona dolara podržati i američka administracija, iz programa koji je bio namijenjen za Vojsku Crne Gore.
